İznik gölü Marmara Bölgesinin güneydoğusunda yer almakta olup, esas olarak Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünde, Gemlik Körfezinin doğusunda Garsak Eşiğinden başlayarak doğu-batı yönünde 32 km boyunca uzanır. Göl alanı kuzeyden Samanlı Dağları, doğudan depresyon alanını Pamukova çöküntü alanından ayıran yüksek eşik sahası, güneyden ise Gürle Dağı ve Avdan Dağları ile çevrelenmektedir. Kabaca 40°21´-40°36´ kuzey paralelleri ile 29°11´-29°29´ doğu meridyenleri arasında kalan İznik Gölü’nün içinde yer aldığı bölge, Doğu-Batı yönünde uzanış göstermekte olup İznik Bölgenin ortalama genişliği kuzey-güney yönünde 20-25 km, ortalama uzunluğu ise doğu-batı yönünde 60 km’yi bulmaktadır. Bölgenin merkezi bölümünde genişliği 10 km, uzunluğu ise 32 km’yi bulan ve Bölgeye adını veren İznik gölü bulunur.Bölgenin en çukur bölümünü dolduran İznik gölünün denizden yüksekliği 85 metre olup, en derin noktası güney kıyılara yakın ve 70 metreden biraz daha fazladır.
    
        İznik gölü, kuzeyden ve güneyden dağlık alanlarla çevrelenmiştir. Kuzeydeki dağlık alanı Samanlı Dağları kütlesi oluşturmaktadır. Samanlı dağları, Yalova-Orhangazi arasında uzanan ve Bursa’ya giden karayolunun geçtiği boyun sahasında en düşük seviyeye indikten sonra doğuya doğru Karlık dağının yamaçları ile yükselmeye başlamaktadır. İznik Gölünü çevreleyen dağlık alan içinde en yüksek noktalar, Bölgeyi kuzeyden sınırlayan Samanlı dağları üzerinde kuzeydoğuda Karakaya Tepesi (1260 m) ve bölgeyi güneybatıdan sınırlayan Gürle Dağı (1282 m)üzerinde bulunur.
     
        İznik Bölgesi, Marmara Bölgesi gibi işlek yolların en yoğun olduğu bir bölgede yer almakta, Bölgenin batısından yük ve yolcu trafiğinin yoğun olduğu İstanbul-Bursa karayolu geçmektedir. Bu yol Yalova’dan sonra Samanlı dağlarının geçit verdiği bir boyun noktasını geçtikten sonra kuzey-güney ekseninde güneye inip Orhangazi’ye uğrar ve hemen ardından Orhangazi’nin güneyinde batıya doğru dönerek Garsak boğazından bölgeyi terkeder. Bununla birlikte bölgenin doğu bölümü ve İznik şehri fazla işlek olmayan sapa bir yol üzerindedir. Roma İmparatorluğundan Osmanlı İmparatorluğuna kadar olan tarihi dönemde dini, ticari ve idari yönden son derece önemli bir yer konumunda olan bölgenin ve gölün doğu ucundaki İznik kenti, zamanla önemini kaybetmiş ve antik çağların kervan-ticaret yolları kullanılmaz olmuştur. İklim özellikleri bakımından yıllık ortalama sıcaklıkların 14ºC–16ºC arasında olduğu, en fazla yağışın kış ve ilkbahar aylarında düştüğü, kışları ılık yazları ise fazla sıcak olmayan geçiş tipi bir iklim görülür. En düşük sıcaklığın Ocak, en yüksek sıcaklığın Temmuz ve Ağustos aylarına isabet ettiği sahada, ortalama sıcaklıklar göl çevresindeki düzlüklerden dağlık alanlara çıkıldıkça azalırken, yatay yönde ise kuzeyden güneye, batıdan doğuya doğru gidildikçe az miktarda artış gösterir.
    
        En soğuk ay ortalaması 5ºC, en sıcak ay ortalamasının 25ºC’ye yakın olduğu göl çevresinde, yıllık ortalama 500 mm ile 800 mm arasında yağış düşer.Yıllık ortalama yağış değerleri bölgenin doğusunda, İznik çevresinde 528mm civarında iken, bu değer batıya doğru gidildikçe artar ve Orhangazi’de 775 mm.ye ulaşır. Bölge tabanından yükselip dağlık alanlara doğru çıkıldıkça yağış değerlerinin arttığı gözlenir. Yağışların büyük ölçüde yağmur, yüksek dağlık alanlarda ise kar şeklinde düştüğü bu sahada, en yağışlı mevsim kış mevsimidir.  [1]

Ortalama Sıcaklık (°C)14.4
Ortalama Donlu Günler Sayısı 33.6
Ortalama Açık Günler Sayısı 94.8
Ortalama Bulutlu Günler Sayısı 5.0
Ortalama Kapalı Günler Sayısı 88.4
Ortalama Yağış Miktarı (mm) 733.1
Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı 6.9
Ortalama Karla Örtülü Günler Sayısı 3.4
Ortalama Rüzgâr hızı (m/sn) 2.7
Ortalama Sisli Günler Sayısı 16.8
Ortalama Dolulu Günler Sayısı 1.4
En Hızlı Rüzgâr yönü D-B    [2]

     
        Doğal bitki örtüsü bakımından Akdeniz flora alanı ile Paleoboreal Avrupa florasının temas alanında yer alan İznik Bölgesinde, başta iklim ve yeryüzü şekilleri, eğim, bakı, toprak özellikleri ve beşeri faktörlerin etkisi ile 3 ana bitki gurubu ayırt edilmektedir. Bunlar orman, maki ve psödo makidir. Ormanlar günümüzde insanların ulaşamadığı alanlarda varlıkları koruyabilmiş olup, beşeri faaliyetler sonucunda orman alanları maki, fundalık ve çıplak alanlara dönüşmüştür. Ormanlarda hakim türü, alçaklarda meşe, yüksek bölümlerde ise kızıl çamlar oluşturur. İnsan tahribinin yoğunlaştığı alanlarda maki ve psödo maki ormanın yerini alır. Bölgenin kuzeyindeki, İznik Gölüne bakan yamaçlarda maki türleri hakimiyet kazanırken, Avdan, Gürle ve Sarımeşe Dağlarının kuzeye bakan yamaçlarında psödo maki türleri hakimiyet kazanır. Maki türleri arasında en fazla rastlananlar Kocayemiş, Funda,Akçakesme, Sandal, Defne, Delice ve Erguvandır.
     
        İznik gölünü çevreleyen alanda 5 ana toprak çeşidi görülmektedir. Bunlardan en geniş alanı kaplayan toprak tipi, kireçsiz kahverengi orman topraklarıdır. Gölün kuzeyinde geniş alanlar kaplayan bu topraklar, İznik gölünün güneyindeki Dırazali köyü ile Kirazlıyayla arasında yayılış gösterir. Diğer toprak gurupları içinde ise önem sırasına göre kahverengi orman toprakları, kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları, kolüvyal ve alüvyal topraklar bulunur. Arazi kabiliyet ve değer sınıflarına göre 1. ve 2. sınıf tarım alanları büyük ölçüde alüvyal topraklar üzerinde dağılış gösterir ve genellikle sulu tarım arazilerini oluştururlar.
     
        Tarım topraklarının sulanmasında kullanılan akarsuların ve göl suyunun kirletilmesi, bu sularla sulanan tarım topraklarının da kirlenmesi sonucunu beraberinde getirmektedir.İznik gölü çevresindeki tarım topraklarında yapılan analizler, bu toprakların değişen oranlarda ağır metal kirliliğine maruz kaldığını göstermektedir. İznik gölü çevresinde Mn içeriklerinin izin verilin sınır değerleri arasında olmakla beraber, tarım topraklarının % 55’inde izin verilen sınır değerlerin üzerinde Ni konsantrasyonlarına rastlanmıştır. Sonuç olarak İznik havzasındaki topraklarımız, gerek İznik gölü ve akarsulardan alınan sulama sularıyla, gerekse tarımsal ilaçlar ve gübre kullanımıyla giderek kirlenmektedir.
      
        Marmara bölgesinin güneydoğusunda önemli sulak alanlarımız arasında bulunan, ayrıca verimli tarım alanlarının yer aldığı İznik gölü ekosistemi günden güne kirlenmekte ve doğal yaşam alanı olarak hak ettiği ilgiyi görmemektedir. Ne yazık ki resmi kurumlar eli ile uygulanan endüstri, tarım ve ekonomi politikaları 1.sınıf tarım alanlarımızın giderek elden çıkmasına, doğal yaşam alanlarının daralmasına, biyolojik çeşitliliğin azalmasına ve türlerin giderek yok olmasına neden olmaktadır. İznik gölü ve çevresinde kirlenme ve bozulmanın önüne geçebilmek için DSİ ve Bayındırlık İl Müdürlüğü tarafından ortak bir çalışma başlatıldı. Bu çalışma sonucunda kıyı çizgisinden başlayıp, göl kıyısından itibaren 300 metrelik bölümü “Koruma Alanı” olarak tanımlanıp ilan edilmiştir. Tanımlanan koruma alanı içinde yapılaşma yasağı getirilmiş olup arıtma tesisi olsa dahi atık su deşarjına izin verilmeyeceği belirtilmiştir. Ancak bunlar yeterli önlemler değildir. Başta Cargill gıda-kimya tesisleri olmak üzere pek çok endüstri tesisi göle veya göle dökülen akarsulara atık sularını boşaltmaktadır. Endüstri tesislerinin göle ve akarsulara pis su boşaltmasının engellenmesi, tarım faaliyetleri kapsamında ilaç ve gübre kullanımının denetim altına alınması, ekosistem dahilinde biyolojik çeşitliliğin korunması gerekmektedir. Daha temiz ve yaşanabilir bir dünya için İznik gölünü ve benzerlerini korumak, sahip çıkmak zorundayız .[1]
      
        İznik Merkezde ağır sanayi yatırımlarının bulunmadığı ovada, zeytin, üzüm, şeftali, kiraz, erik, armut,elma, ceviz, domates, taze fasulye, brokoli, brüksel lahanası ve toprağının olduğu kadar ikliminin de elverişli olmasından dolayı birçok sebze ve meyve yetişmektedir. Bölgedeki 3 resmi sebze ve meyve hali mevcuttur. İznik’te üretimi yapılan tarımsal ürünler içinde zeytin, çiftçi ailelerinin %90 gibi önemli bir kısmının gelir kaynağı olarak birinci sırayı almaktadır.Yöreye has bir ürün Müşküle üzümü, ilçede halen yetiştirilmektedir.
     
        İlçenin doğası, arkeolojik ve tarihi kalıntıları ile gölün doğal kıyı şeridi piknik yapmaya elverişli geniş ağaçlık alanlarıyla turizme canlılık katar. Hacı Osman Köyü ve çevresinde yamaç paraşütü ve çim kayağı sporları için uygun alanların tespiti ile bu sporlara ilgi duyanlara ev sahipliği yapmaya başlamıştır..
     
        Son yıllarda Sansarak köyündeki doğal şelale sayesinde dağ tracking sporu başlamıştır. Her hafta İstanbul'dan ve diğer yakın metropolllerden günü birlik turlar düzenlenmektedir.
İznik Gölü'nde tatlı su ıstakozu ve yayın, sazan, akbalık, gümüş gibi 27 değişik balık türü bulunur. Gümüş balığının tamamı ihraç edilir; diğer ürünler bölgede tüketilir..
    
        İş ve çalışma hayatı durumundan bakıldığında, ilçe nüfusunun %90’ının tarımla uğraştığı İznik'te diğer bir ifadeyle, halkın temel geçim kaynağı tarımdır. Aile işletmeciliği şeklinde faaliyet gösterilmektedir. Şirketleşme ve kooperatifleşme henüz oturmamış olduğundan pazar sıkıntısı çekilmektedir. Geriye kalan nüfus, ticaretle meşguldür. Halkın refah düzeyi, Türkiye ortalamasının üzerindedir. Genel olarak, tarımda mekanizasyona ağırlık veren bir çiftçilik yapılmaktadır. Tarımda kullanılmaya uygun toplam arazi 23.000 Ha. olup, bunun 13.100 ha.sı sulanabilir durumdadır. [2]
 
[1]- -Yrd.Doç.Dr. Aydoğan Meşeli; Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Coğrafya Anabilim Dalı
[2]- Anonim